بررسی ترتیبات امنیتی خلیج فارس 1990-1970 : پایان نامه ارشد رشته علوم سیاسی

علوم سیاسی را میتوان از جمله رشته های بسیار حساس و تعیین کننده برای رشد و شکوفایی هر جامعه ای برشمرد ، واضح است که این سیاست که سرنوشت یک جامعه رو رقم میزند و هرچه قدر بتوان رجال سیاس زبده و کارآمدی در طول تحصیل تربیت و معرفی کرد آن جامعه به شکل بهتری رهنمود خواهد شد. مسترداک در ادامه به معرفی پایان نامه های آماده کارشناسی ارشد رشته علوم سیاسی میپردازد .این  پایان نامه با عنوان “ بررسی ترتیبات امنیتی خلیج فارس 1990-1970 ” با فرمت WOrd (قابل ویرایش) در 226 صفحه تقدیم کاربران میگردد.

علل انتخاب موضوع بررسی ترتیبات امنیتی خلیج فارس 1990-1970

این موضوع به علت علاقه به مباحث مربوط به خلیج فارس و شناخت بیشتر این ناحیه انتخاب شد.

ادبیات موجود

بررسی موضوع امنیت خلیج فارس هر چند دارای متون گسترده ای است اما به دلیل ورود مولفه­های جدید و شرایط دائماً دگرگون شونده، آثار موجود ظرفیت تحلیل را دارا نمی باشند.

سوال اصلی

دلائل اصلی  ناکارآمدی طرحهای امنیتی در خلیج فارس چیست؟

سوالات فرعی

1) نقش ساختارها و ظرفیت های داخلی کشورهای حاشیه خلیج فارس تا چه اندازه در پیدایش طرحهای امنیتی در این منطقه موثر بوده و بر کارآمدی و ناکارآمدی آنها اثر دارد؟

2) نقش عوامل منطقه­ای در ظهور و سقوط طرحهای امنیتی در منطقه خلیج فارس تا چه اندازه موثر بوده و می­باشد؟

3) نقش عوامل و مولفه های مداخله گر در سیستم(intrusive system)در پیدایش و تداوم نظامهای امنیتی در خرده منطقه خلیج فارس چیست؟

مفروض

علیرغم دگرگونی در مفهوم امنیت از ابعاد سخت افزاری به نرم افزاری، چارچوبهای بدیل امنیتی در خلیج فارس در فاصله سالهای1990-1970  با جهت گیری سخت افزاری و عمدتاً در بعد نظامی رقم خورده است.

فرضیه

فقدان ساختارهای ملی، و شکاف و رقابتهای منطقه ای در بین کشورهای حاشیه خلیج فارس، نقش غالب در شکل گیری طرحهای امنیتی در این منطقه را به نیروهای مداخله گر در سیستم محول نموده است و منحنی تحول، ظهور و سقوط طرحهای امنیتی بدیل در خلیج فارس در فاصله سالهای1990-1970 با محوریت نظریه هژمون رقم خورده است.

مفاهیم

در این رساله مفاهیم چندی به کار رفته که به دلیل برداشت خاص مورد نظر این پژوهش نیاز به تعریف آنها احساس می شود.

امنیت: تلاش واحدهای سیاسی برای افزایش توانمندیها و امکاناتشان جهت رسیدن به وضعیتی که خود را ایمن از لطمات ناشی از عملکرد سایر بازیگران  در عرصه سیاست بین الملل بیابند.

نظام امنیتی: ساختارهای امنیتی بر مجموعه ای از منافع و معیارهای مشترک تأکید می کنند و موجب می شوند تا اعضا به دلیل محیط هرج و مرج حاکم، از اتکای صرف به خود دوری نموده و به سوی ترتیبات گروهی و دسته جمعی برای تأمین امنیت خود متمایل گردند.

امنیت منطقه ای: یک مجموعه امنیتی دارای مکان و فضای جغرافیایی است که روابط امنیتی مستمر در آن جریان دارد و اعضای آن دارای تعاملات امنیتی تنگاتنگ با یکدیگر می باشند.

روش پژوهش

در انجام فرایند این تحقیق از روشهای تحلیلی- توصیفی استفاده شده است.

فهرست مطالب

فصل اول:کلیات

طرح مسأله.8

علل انتخاب موضوع.10

ادبیات موجود. 10

سوال اصلی تحقیق. 10

سوالات فرعی. 11

مفروض(های) تحقیق.11

فرضیه(های) تحقیق.11

مفاهیم. 11

روش تحقیق.12

سازماندهی تحقیق.12

موانع تحقیق. 16

فصل دوم: مباحث تئوریک امنیت و چارچوب نظری تحقیق

بنیانهای مفهومی و تئوریک امنیت. 18

تعریف امنیت.19

نظامهای امنیتی. 19

ویژگیهای امنیت. 21

الف)تجزیه ناپذیری امنیت.21

ب) ذهنی بودن امنیت.22

رهیافت امنیتی. 24

الف) دیدگاه رئالیسم نسبت به امنیت.25

ب)رهیافت ایده آلیستی یا لیبرالیستی امنیت.26

ابعاد داخلی امنیت. 27

ابعاد اقتصادی امنیت.28

ابعاد زیست محیطی امنیت. 30

دیدگاه سوم درارتباط با امنیت integrated approach

استراتژیهای امنیتی.32

استراتژیهای امنیتی بعد از جنگ سرد. 33

مکاتب امنیتی بدیل برای امنیت خلیج فارس. 34

چارچوبهای آلترناتیو. 36

آیا پیوند های چند جانبه صلح و ثبات را تضمین می کند؟.43

اقدامات امنیتی.46

دستور کار جدید.55

منابع فصل دوم.61

فصل سوم: سوابق طرحهای امنیتی

نظام امنیت ایرانی.66

نظام امنیتی انگلستان یا دوران صلح بریتانیایی. 66

تحولات مفاهیم امنیتی و طرح های امنیت منطقه ای.67

پیمان بغداد.70

تشکیل سنتو.72

تحولات دهه 60 و خروج بریتانیا از خلیج فارس.72

سیستم امنیت دو ستونی(دکترین نیکسون- کسیسنجر).75

موانع تحقق اهداف دکترین نیکسون. 77

پایان سیستم امنیت دو ستونی نیکسون.78

دکترین کارتر. 79

ارزیابی دکترین کارتر.82

دکترین ریگان(سیاست اتفاق نظر استراتژیک). 83

سیستم امنیتی شورای همکاری خلیج فارس. 85

تشکیل شورای همکاری خلیج فارس.89

اهداف و مضامین شورا.90

اهداف اقتصادی.90

اهداف امنیتی شورا. 91

سیاست خارجی شورا. 92

اول:جنگ ایران و عراق.92

دوم: بحران کویت.92

دلایل ضعف و ناتوانی شورا.93

الف) دلایل ضعف شورا از بعد تئوریک 93 ب) موانع عملی فراروی شورا.96

1 – عدم فراگیری شورا.96

2- اختلافات ارضی و مرزی بین اعضاء. 98

3- ناتوانی شورا ناشی از ضعف نظامی.99

بحران اول و دوم خلیج فارس. 99

بیانیه دمشق و طرح امنیتی 2 + 6 100

انگیزه ها و اهداف طراحان سیستم امنیتی 2 + 6.103

1– آمریکا. 103

2- اهداف کشورهای عربی از شرکت در طرح2+6.104

بررسی دلایل ناکامی طرح امنیتی 2 + 6.104

طرحهای امنیتی دو جانبه.109

نقش و هدف آمریکا.110

اقدامات عملی برای استقرار سیستم.112

ارزیابی طرح امنیتی دو جانبه.112

نگاه برون منطقه ای به عنوان آخرین آلترناتیو (تجربیات تاریخی).114

منابع فصل سوم.116

فصل چهارم: بررسی نقش ساختارها و ظرفیتهای داخلی کشورهای حاشیه خلیج فارس در پیدایش طرحهای امنیتی در منطقه خلیج فارس

1 – شکافهای سیاسی و اجتماعی(طبقه متوسط جدید) .123

2 – تضاد های فرهنگی.124

3 – معضلات نسل جوان .126

4 – بحران مهاجرت.127

5 – جنبش های سیاسی– مذهبی.129

اساس مشروعیت در دولتهای عربی حوزه خلیج فارس.133

منابع فصل چهارم.140

فصل پنجم: بررسی نقش عوامل منطقه ای در ظهور و سقوط طرحهای امنیتی در  منطقه خلیج فارس

مباحث مربوط به کشورهای عربی حوزه خلیج فارس.145

الف) تهدیدات مشترک متوجه کشورهای عربی حوزه خلیج فارس.145

1- تهدیدات ناشی از بافت جمعیتی ناهمگون.145

2-  بحران مشروعیت و هویت.148

تهدیدات خاص متوجه هر کدام از کشورهای عربی حوزه خلیج فارس.156

عربستان سعودی.156

کویت.157

امارت عربی متحده.158

قطر، بحرین، عمان.160

مباحث مربوط به ایران و عراق. 160

1. ایران.160

الف) تهدیدات اقتصادی.160

ب) تهدیدات سیاسی.161

ج) تهدید ناشی از حضور بیگانگان در منطقه.162

2 ) عراق.165

انقلاب اسلامی ایران به عنوان عامل همگرایی و واگرای.166

مشکل کشورهای منطقه در ایجاد یک سیستم امنیت منطقه ای.170

منابع فصل پنجم. 176

فصل  ششم: بررسی نقش عوامل فرا منطقه ای در پیدایش و تداوم نظامهای امنیتی در.

منطقه خلیج فارس

آمریکا.180

تلقی آمریکا از مفهوم تهدید.184

برنامه کمکهای امنیتی به کشورهای خلیج فارس .186

نیروی واکنش سریع آمریکا و عملکرد های آن.189

اتحاد جماهیر شوروی.192

دکترین برژنف و امنیت خلیج فارس.193

مصر. 194

سوریه. 196

منابع فصل ششم.198

سخن پایانی؛ تحلیلی بر عدم موفقیت طرحهای امنیتی در منطقه خلیج فارس.200

کتابشناسی تحقیق . 211